Bark jako fenomen biomechaniczny
W sportach takich jak siatkówka, piłka ręczna, tenis, pływanie itp. ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania i prewencji kontuzji czy urazów ma technika rzutu – zwłaszcza odległość ręki od osi barku. To od niej zależy nie tylko sportowy wynik, ale również ograniczenie bolesnych kontuzji. Zwichnięcie barku czy zespół ciasnoty podbarkowej to przypadłości, które wymają leczenia pod okiem rehabilitanta.
Czym jest staw barkowy?
Staw barkowy, określany również jako bark, to w rzeczywistości kompleks 5 stawów: 3 anatomicznych i 2 funkcjonalnych, które współdziałając pozwalają na tak obszerny ruch. Kompleks barkowy tworzą zatem: ramię, łopatka, obojczyk wraz z mostkiem, a także ściana klatki piersiowej. Bark to staw „mięśniowy” to znaczy, że właśnie odpowiedniej koordynacji i wzajemnemu balansowi mięśni zawdzięczamy jego stabilność i prawidłowe funkcjonowanie. Funkcje tę przypisuje się zwłaszcza 4 mięśniom, tworzącym stożek rotatorów: mięśniowi nadgrzebieniowowemu, mięśniowi podgrzebieniowemu, mięśniowi obłemu mniejszemu i mięśniowi podłopatkowemu. Poza nimi ważną rolę pełni głowa długa mięśnia bicepsa i mięsień naramienny. Zgięcie ani odwiedzenie ramienia powyżej 60-70° nie byłoby możliwe bez udziału łopatki, a mianowicie jej ślizgu po ścianie żeber. Stosunek ilości ruchu ramienia do łopatki w trakcie zgięcia wynosi 2:1.
Zwichnięcie barku, zespół ciasnoty podbarkowej, wybicie barku – z jakimi kontuzjami pacjenci najczęściej przychodzą do lekarza?
Z powodu dolegliwości związanych z bólem okolicy ramienia lekarzy na całym świecie odwiedza 1-2% populacji rocznie. Przyczyną może być dyskineza ramienno-łopatkowa, tzn. zachwianie bilansu mięśniowego, bądź zespół ciasnoty podbarkowej (impingement syndrome), gdzie dochodzi do zapalenia kaletki podbarkowej i w efekcie do uszkodzenia mięśni stożka rotatorów, a zwłaszcza mięśnia nadgrzebieniowego. Dojść może do niego pierwotnie z powodu przeciążeń, związanych z nieodpowiednią techniką pracy czy sportu, bądź wtórnie – ze względu na długie unieruchomienie w następstwie urazu. Bóle obejmujące tę okolicę należy różnicować z innymi przyczynami, które mogą być powiązane z kręgosłupem szyjnym lub piersiowym (tzw. brachialgia) lub z układem krążeniowo-oddechowym.
Zwichnięcie barku i jego konsekwencje zdrowotne
Kolejnym częstym problemem jest niestabilność, głównie przednia (95%), do której dochodzi na skutek namnażających się urazów. Przyczyną może być też bądź jednorazowe zwichnięcie barku. Problem ten związany jest z rozciągnięciem przednich struktur stabilizujących i uszkodzeniem obrąbka stawowego, który pogłębia panewkę. W przypadku uszkodzenia części przednio-dolnej mówimy o uszkodzeniu typu Bankarta, zaś w przypadku uszkodzenia części przednio-górnej o typie SLAP, gdzie dodatkowo uszkodzeniu ulega ścięgno głowy długiej bicepsa. Poza wymienionymi pozostaje wiele ich modyfikacji, a także problem niestabilności tylnej. Nieleczone zwichnięcie barku czy jego niestabilność mogą prowadzić do zwichnięcia nawykowego oraz w efekcie postępujących zmian zwyrodnieniowych. Ogromną rolę pełni w tym przypadku fizjoterapia, połączona z odpowiednim treningiem sensomotorycznym. Jest w stanie przywrócić odpowiednią stabilizację i kontrolę, a dzięki dobrze dobranym technikom tkanek miękkich i terapii manualnej rozluźnić nieprawidłowo działające mięśnie i punkty spustowe, zwiększając zakres ruchu.
Metody leczenia schorzeń w obrębie barku
W niektórych cięższych przypadkach, którym towarzyszą zmiany strukturalne i są oporne na leczenie zachowawcze, niezbędne okazuje się leczenie operacyjne. Jest ono wykonywane obecnie głównie metodą artroskopową. Polega na drobnych nacięciach oraz wprowadzeniu do stawu narzędzi optycznych i naprawczych, umożliwiających zeszycie lub rekonstrukcję danych struktur.
Dobra diagnoza poparta rehabilitacją wykorzystującą nowoczesne techniki i metody jest w stanie przywrócić fizjologiczne działanie kompleksu barkowego, a przede wszystkim zniwelować ból, jak i znacznie przyśpieszyć i (co najważniejsze) ukierunkować procesy regeneracyjne na właściwy tor.
Rehabilitację możemy włączyć już w trakcie unieruchomienia (np. orteza/temblak/gips), co jest kluczowe ze względu na zmiany towarzyszące unieruchomieniu – zwłaszcza procesy zarostowe torebki stawowej znacznie opóźniające leczenie (nawet do 2 lat).
Jeśli miałeś kontuzję barku, jesteś po zabiegu i nie wiesz, co robić dalej, możemy Ci pomóc. Skontaktuj się z nami również wtedy, gdy odczuwasz dolegliwości bólowe w trakcie aktywności, pracy lub hobby. Wybicie barku, zespół ciasnoty podbarkowej czy zwichnięcie barku – przyczyny dolegliwości bólowych mogą być różne. Zadzwoń lub napisz do nas, a wykwalifikowani terapeuci z naszego zespołu udzielą Ci fachowej porady. Postaramy się rozwiać wątpliwości oraz zaplanować skuteczne leczenie.